Stedendriehoek online magazine wordt geladen

Dit magazine is het best te bekijken in Internet explorer 9 of hoger, Firefox, Safari of Chrome

Edities

CLEANTECH REGIO, VIERDE JAARGANG, NR. 1 april 2017

Cleantech Tomorrow: een terugblik in tekst en beeld

Meer instroom in de techniek: daar zorgt het Techniekpact voor

Pure Africa timmert duurzaam aan de weg

Slim Reizen: actuele ontwikkelingen

Businesskansen voor circulair ondernemen

Mini-dossier: gemeenten verduurzamen hun vastgoed, de Energieke Regio adviseert ondernemers en het Energieloket helpt inwoners besparen.

Berlijn-lijn 125 jaar!

Kernteam Cleantech Regio Development

Winnend ontwerp schuilplek fietsers

  • VAN DE REGIOVOORZITTER
  • OP DE BANK BIJ
  • REGIORESULTATEN
  • BELEEF DE CLEANTECH REGIO
  • In dit voorjaars-nummer van de Driehoeksverhouding weer veel actuele ontwikkelingen, verteld door en voor mensen in de Cleantech Regio!
  • Er zit energie in de regio: lees bijvoorbeeld het mini-dossier over verduurzamen vastgoed door gemeenten, hoe ondersteunt de Energieke Regio de ondernemers en wat doet het Energieloket voor inwoners.
  • En natuurlijk ook
    een terugblik op ons zeer geslaagde congres Cleantech Tomorrow. Veel leesplezier gewenst. En vergeet niet om je favoriete artikel te delen!
  • COLOFON

GEMEENTEN ‘VERGROENEN’ VASTGOED

Gemeenten in de Cleantech Regio zijn druk bezig met verduurzaming van hun vastgoed. Van stadhuis tot sportcomplex: de uitstoot van CO2 kan vaak flink naar beneden. Op bezoek in Apeldoorn en Brummen voor een kijkje in de keuken van de gebouwenbeheerders Jorn Huiskamp en Serge de Beus.

De aanbouw van het stadhuis van Brummen is al duurzaam; nu wordt ook de oudbouw verduurzaamd.

“Focus op terugdringing CO2-uitstoot”

Tijd en draagvlak: die zijn nodig wil je werk maken van duurzaam gemeentelijk vastgoed, vindt gebouwenbeheerder Serge de Beus van gemeente Brummen. Hij pleit voor focus op terugdringing van CO2-uitstoot, niet op energielabels.

Serge de Beus

Gebouwenbeheerder Serge de Beus van gemeente Brummen doet mee aan de Tafel verduurzaming gemeentelijk vastgoed van het Gelders Energie Akkoord. Deelnemers spraken daar af ieder met drie gebouwen te starten. Brummen verduurzaamt allereerst het stadhuis en een sport- en zwemcomplex.
“We willen meer”, vertelt De Beus. “En dat moet ook, willen we in 2030 energieneutraal zijn.” Dus wordt het meerjaren onderhoudsplan voorzien van de D van duurzaam. Ook inkoop, bedrijfsvoering, openbare verlichting en vervoer worden hierin meegenomen. “We starten met het in kaart brengen van de verduurzamingskansen van de 33 gemeentebouwwerken.

LEES VERDER...

Minder gas de lucht in

Belangrijk is verder te kijken dan de bekende energielabels. “Je kunt door redelijk goede isolatie in combinatie met beperkt gebruik van een gebouw best uitkomen op een A-label, maar toch kan de CO2-uitstoot hoog zijn. Terwijl je juist die wilt verminderen. Terugdringing van energieverbruik moet het primaire doel zijn. Minder gas de lucht in.”

Plannen zijn mooi, maar die maken en realiseren kost tijd. En die uren zijn bij veel gemeenten niet ‘geregeld’, weet De Beus. “Verduurzaming moet niet afhankelijk zijn van enkel het enthousiasme van medewerkers”, vindt hij. “Wil je het serieus aanpakken moet je tijd creëren.”

Geld en draagvlak

En inderdaad: tijd is geld. Dus zoekt de Tafel van het Gelders Energie Akkoord naar subsidies en andere middelen. En die zijn er, denkt De Beus. “We gaan binnenkort op bezoek bij de gemeente Zeist. Die is al ver op weg met verduurzaming van alle vastgoed. Die heeft het financieel ook rond gekregen.”
Een andere kritische succesfactor: draagvlak. “Je moet de organisatie meekrijgen.” Daarom is nu een veranderadvies in de maak. “Hoe krijgen we ‘duurzaam’ bij iedereen tussen de oren en zorg je dat verduurzaming onderdeel van je organisatiecultuur is?”

Lees meer …

Zutphen verduurzaamde sporthal Hanzehal via een slimme formule. De gemeente maakte prestatieafspraken met Van Dorp Installaties. Die zorgde voor allerlei verduurzamingsmaatregelen zoals isolatie en driehonderd zonnepanelen. Zutphen betaalt Van Dorp terug uit de besparing op de energierekening. En die is flink gedaald: er is inmiddels 47 procent bespaard op elektriciteit en 55 procent op gas.

“Top 15 gebouwen versneld verduurzamen”

Apeldoorn geeft de komende jaren een fors bedrag uit aan verduurzaming van het eigen vastgoed. Na zorgvuldige voorbereiding wordt de top 15 nu ‘aangepakt’, vertelt adviseur en trekker van het verduurzamingsprogramma, Jorn Huiskamp.

Zwembad Malkander in Apeldoorn wordt steeds duurzamer. LED-verlichting, de glijbaan die alleen ‘aan’ is als er iemand af wil en restwarmte wordt goed benut.

Ook Apeldoorn wil in 2030 energieneutraal zijn. De gemeente geeft het goede voorbeeld en verduurzaamt tot 2020 het eigen vastgoed. Van schouwburg tot museum en van zwembad tot stadhuis: alle panden zijn ‘gescand’ en een maatregelenpakket ligt klaar.
“We focussen op energiebesparing en energieopwekking om de uitstoot van CO2 terug te dringen”, legt Jorn Huiskamp uit.
De investeringen verdienen zich op de langere termijn terug.

Plaatsen particulieren zonnepanelen, dan koersen zij op een terug-verdientijd van zo’n zeven jaar. De panelen gaan (nu nog) immers nog ‘slechts’ 25 jaar mee. Huiskamp: “Wij zeggen: al is de terugverdientijd negentien jaar, dan plaatsen we die panelen toch omdat we dan al die jaren wél voor groene energie zorgen.”

LEES VERDER...

Dit jaar versnellen

Dit jaar wil Huiskamp versnellen met de uitvoer van verduurzamingsmaatregelen. Naast de top 15 aan ‘grote’ panden, staan er de komende jaren ook nog eens zo’n zestig kleineren op de rol voor verduurzaming. Nog volop werk aan de winkel dus, richting 2020 (en verder). Afgelopen jaar ging veel tijd zitten in planvorming – een maatwerkplan voor elk pand in combinatie met de planning van het meerjarenonderhoud – en in afstemming met de huurders van die panden.

“Huurders staan zeker open voor dit programma”, merkt Huiskamp. “Dat is het leuke van dit werk: bezig zijn met duurzaamheid is altijd positief. Iedereen is ervan overtuigd dat we dit moeten doen.”

Huurders praten mee

Uitgangspunt voor de huurdersafspraken is een win-winsituatie. De gemeente investeert en ‘deelt’ de voordelen daarvan met de huurders. “Al doende zijn we tot een soort standaard gekomen voor afspraken per maatregel, al zijn er natuurlijk ook heel specifieke situaties.”
Huurders zien wel graag besparingsmaatregelen waar zij vertrouwen in hebben, merkt Huiskamp. “Daardoor komen we vaak uit op zonnepanelen: die hebben zich bewezen.”

Innovatie moet ook

Een deel van het budget gaat ook naar innovatie om ervaring op te doen met nieuwe technologische toepassingen”, vertelt de adviseur verduurzaming vastgoed. “Belangrijk, want ontwikkelingen in techniek gaan natuurlijk door. Daar blijven we voor openstaan. Dit voorjaar schrijven we een pitch uit voor vernieuwende producten die we ook echt gaan gebruiken.”

Lees meer …

Energie die niet wordt gebruikt, hoeft ook niet te worden opgewekt. Onder dat motto verduurzaamt gemeente Voorst sinds enkele jaren het gemeentekijk vastgoed. Isolatie, warmtepompen, LED-verlichting: de 34 gemeentepanden worden steeds duurzamer. Voorst zet daarnaast in op bewustwording van de gebruikers van die gebouwen: een campagne stimuleert het gewenste gedrag.

Lees meer …

Eén van de Tafels van het Gelders Energieakkoord gaat over ver-duurzaming van gemeentelijk vastgoed. Tafelpartners werken aan een blauwdruk voor de aanpak. Doel is ook leren van elkaar en best practices uit te wisselen. Niet alle samenwerkende gemeenten in de Cleantech Regio doen mee. Om juist ook in regioverband kennis te delen, gaat ook in onze regio een Tafel van start.

ENERGIEADVIES? VRAAG EEN COACH!

Energiecoaches enthousiast aan de slag

Maak kennis met Jaap de Hoog en Henk Schukken: energiecoaches. Zij komen sinds dit jaar op afspraak langs bij huiseigenaren in Apeldoorn en geven tips voor energiebesparing. Aan enthousiasme geen gebrek: de coaches zijn prima geïnformeerd en weten van wanten. Besparen maar!

Henk Schukken nam enkele besparingsmaatregelen in zijn eigen huis. Zo plaatste hij zonnepanelen en zorgde voor isolatie. Energie en duurzaamheid interesseren hem buitengewoon, dus wellicht maakt hij er later zijn werk wel van. Vooralsnog deelt hij – na een coachingstraining – als vrijwilliger tips en trucs met andere Apeldoorners.

Jaap de Hoog woont in een ouder huis en nam rigoureuze besparingsmaatregelen. Hij ervaarde zelf hoe belangrijk het juiste advies en deskundige uitvoerders zijn. Hij dook uitgebreid in de wondere wereld van energiebesparing en deed een schat aan kennis op. Die deelt hij nu graag als coach.
“Ik vind het leuk om met dit onderwerp bezig te zijn en mensen te helpen om ook een duurzame stap te zetten. Daarom doe ik ook mee met de Nationale Duurzame Huizenroute. Zo kunnen anderen in ons huis zien welke maatregelen wij hebben genomen en wat dat oplevert.”

INITIATIEF REGIONAAL ENERGIELOKET

De Regionale Alliantie Stedendriehoek is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen. Deze alliantie is de initiatiefnemer van het Regionaal Energieloket, dat steeds verder wordt uitgebouwd. Deventer heeft een eigen lokaal Energieloket (net als een aantal andere regiogemeenten). Vanuit het Gelders Energie Akkoord wordt (mede) gekeken hoe de energieloketten zich in de toekomst verder kunnen ontwikkelen.

Besparen versus comfort

“Het is je gelukt om veel duurzaamheidsmaatregelen te nemen zonder iets te veranderen aan het karakter van het huis”, complimenteert Henk zijn collega-coach. Afgelopen week bezocht Henk ook een ouder huis. Een jong stel dat hier vorig jaar kwam wonen was in hun vorige woning meer warmte gewend. Nu tocht het en het huis koelt sneller af door mindere isolatie. Dat voelt minder comfortabel. Ook de energierekening is een stuk hoger.
“Tijdens het gesprek heb ik de echte vragen duidelijk proberen te krijgen. We hebben een rondje gemaakt door het huis”, vertelt Henk. “Ik heb wat eerste tips gegeven. Het stel denkt aan vloerisolatie. Als het een keer kouder is ga ik terug. Ik wil graag infraroodbeelden maken om warmtelekken in kaart te brengen. Dat helpt om gericht maatregelen te nemen.”

Besparen niet altijd moeilijk

Inzicht in je energieverbruik helpt vaak al enorm om bewuster met energieverbruik om te gaan, weten de twee energiecoaches. Niet iedereen is zich er immers van bewust dat vervanging van een oude wasmachine of ijskast door een energiezuinig model veel zoden aan de dijk zet. Om maar een voorbeeld te noemen.
“Eens aan je buren vragen wat hun energierekening is kan ook informatie geven”, tipt Henk. “Dan kun je vergelijken.” Waarmee de coaches maar duidelijk willen maken: energie besparen hoeft niet ingewikkeld te zijn. Isolatie kan bijvoorbeeld al veel doen om je energielabel te beïnvloeden.

“De Energieloketten zijn goede wegwijzers als mensen uitgebreider aan de slag willen met besparingsmaatregelen”, vindt Jaap. Als coaches kunnen zij prima hun eigen ervaringen delen, bewustwording stimuleren, ‘simpele’ tips geven en adviseren over vervolgstappen.
“Elk huis is natuurlijk anders, dus energie besparen is altijd maatwerk”, onderstreept Jaap. “Wat ik nog wel spannend vind is hoe ‘de markt’ dat maatwerk gaat bieden. Zeker in Apeldoorn vind je veel oudbouw. Daar werken standaardoplossingen niet voor.”

Lees meer …

Regionale energiedriehoek: coaches en loketten

Energiecoaches komen op afspraak langs en geven informatie. Zij maken duidelijk dat energie besparen niet ingewikkeld hoeft te zijn en geven tips. Willen mensen investeren in duurzame maatregelen, dan helpt de energiecoach bij het maken van de juiste keuzes.

Ook de energieadviseurs van het ‘fysieke’ Energieloket zijn paraat en op het digitale Energieloket staat veel (onafhankelijke) informatie. Je kunt er een huisscan doen, vindt diverse besparingsvoorbeelden uit je eigen regio en kunt gelinkt worden aan bedrijven die je verder kunnen helpen.
 

  • Lees de blog van Berry Prins , regiocoördinator Regionale Alliantie Stedendriehoek
Lees meer …

Overijssel: abonnement op energiebesparing

In Deventer kunnen huiseigenaren sinds kort een abonnement nemen op energiebesparende maatregelen. Zij betalen per maand via een centrale organisatie aan de bedrijven die de voorzieningen aanleggen. De energierekening daalt, terwijl eigenaren niet eerst spaargeld aan hoeven te spreken of moeten lenen voor isolatie, zonnepanelen of een warmtepomp.

In heel Overijssel kunnen zeshonderd huiseigenaren meedoen. Provincie Overijssel, het ministerie van Binnenlandse Zaken, het Energiefonds Overijssel, gemeenten en werkgeversorganisaties tekenen samen voor dit aanbod.

VERDIENEN MET ENERGIEBESPARING

Energieke Cleantech Regio: onafhankelijk advies

Geld verdienen door energiebesparing? Daar helpt de Energieke Cleantech Regio ondernemers graag bij. De ingrediënten: onafhankelijk advies en een goede match met lokale adviseurs, vertellen Krijn Ratsma van Stichting Energieke Regio en regiocoördinator Menno van Luijn van Cleantech Regio Development. “Wij kijken door de ondernemersbril.”


Bedrijven en maatschappelijke organisaties staan wel open voor verduurzaming, maar zien vaak door de bomen het bos niet. Er zijn zóveel mogelijkheden: waar begin je? Bovendien ontbreekt het ondernemers in met name het MKB veelal aan tijd en kennis om besparingsmaatregelen tot op de bodem uit te zoeken.
De Energieke Cleantech Regio is paraat om juist deze groep verder te helpen, onderstreept Krijn Ratsma. “Wij geven laagdrempelig en onafhankelijk advies. Ideaal voor wie wil verduurzamen, zelf de regie wil houden en wie ook graag wil verdienen aan duurzaamheid.” Waarmee Ratsma maar wil aangeven: adviseurs praten óók over euro’s en niet alleen over kilowatts.

De St@art van Apenheul. Hier ging najaar 2016 de Energieke Cleantech Regio van start.
De Energieke Cleantech Regio adviseert de Apenheul over verduurzaming van de dierenverblijven.

Community in de regio

Architect Ratsma is initiatiefnemer van de Energieke Regio. Deze stichting zonder winstoogmerk ontstond na een succesvolle energiebesparingspilot op Goeree-Overflakkee. Inmiddels is de Cleantech Regio de veertiende regio die de aanpak volgt.
“Onze aanpak is juíst regionaal”, verduidelijkt Ratsma. “We zoeken samenwerking met adviseurs, banken en overheden in de regio.” Na onafhankelijk advies (commercieel belang speelt dus geen rol) kunnen lokale ondernemers besparingsmaatregelen uitvoeren.

Krijn Ratsma
Lees meer …

AANPAK ENERGIEKE REGIO

  1. Energiek 3P-profiel: hoe staat het ervoor met het binnenklimaat (people), energiezuinigheid (planet) en verdiencapaciteit (profit)?
  2. Quickscan: adviezen voor aanpassingen die in twee tot vijf jaar zijn terug te verdienen en voordeligere inkoop van energie. Dit geeft inzicht in de grote verbruiksposten, de best lonende aanpassingen en de kansen voor BigScans.
  3. BigScans (optie): vervolgadviezen voor grotere besparingen, aanpassingen of duurzame energieproductie (voor de iets langere termijn).
 

Adviezen zijn uitgebreid: van installaties tot verlichting, van regeltechniek tot collectieve energiecontracten en van het opwekken van duurzame energie tot fiscale regels.

Koplopers in de startblokken

“De eerste tien koplopers staan in de startblokken om mee te doen”, licht Menno van Luijn van Cleantech Regio Development toe. “Zij zijn straks onze ambassadeurs. Hun ervaringsverhalen kunnen andere ondernemers over de streep trekken om ook onafhankelijk en laagdrempelig advies te vragen.”
Als regiocoördinator van de Energieke Cleantech Regio is Van Luijn eerste aanspreekpunt voor ondernemers en maatschappelijke organisaties die zich ook bij de Energieke Cleantech Regio willen aansluiten. Vandaar zijn oproep: “Meer weten of aanmelden voor een adviestraject? Meld je!”

Menno van Luijn
Lees meer …

De Energieke Cleantech Regio is één van de projecten van het Gelders Energieakkoord. Naast Stichting Energieke Regio en de Cleantech Regio zijn ook Rabobank Apeldoorn en omgeving, provincie Gelderland en Omgevingsdienst Veluwe IJssel partners.

Lees meer
De Omgevingsdienst handhaaft de Wet milieubeheer  waaraan bedrijven en organisaties die jaarlijks meer dan 50 duizend kWh elektra en/of 25 duizend m3 gas verbruiken, moeten voldoen. In deze wet zijn ook zogenoemde erkende maatregelenlijsten opgenomen.

Per branche is aangegeven aan welke duurzaamheidsmaatregelen organisaties binnen vijf jaar verplicht moeten doorvoeren. Het gaat om zaken die binnen vijf jaar zijn terug te verdienen. De dienst ziet uiteraard graag dat bedrijven en instellingen de wet vrijwillig naleven en stimuleert dat onder meer via de Energieke Cleantech Regio.

VAN DE REGIOVOORZITTER

Van energiecoach tot innovatiemakelaar

Het congres Cleantech Tomorrow streek dit jaar neer in Eerbeek (gemeente Brummen: het hart van de papierindustrie. Deelnemers zagen inspirerende voorbeelden van ontwikkelingen op het gebied van cleantech en circulaire economie. Ook was er volop ruimte voor het leggen van contacten en het uitwisselen van kennis. Fijn, zoveel gemotiveerde mensen bij elkaar die hun visie voor onze regio delen.

Dit e-zine staat ook weer bol van gemotiveerde mensen die zich inzetten voor de regio. Neem bijvoorbeeld het mini-dossier ‘Energie in praktijk’ met meerdere artikelen over energie. Aan het woord zijn gebouwenbeheerders Serge de Beus en Jorn Huiskamp van respectievelijk gemeenten Brummen en Apeldoorn. Zij werken hard aan de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed.

En lees de ervaringen van de energiecoaches die met huiseigenaren in gesprek gaan over energiebesparende maatregelen. Voor ondernemers die energie willen besparen, adviseert de Energieke regio. Ook voor ondernemers: Cleantech Regio Development. In het artikel Werken voor de Cleantech Regio vertellen de kernteamleden hoe zij ondernemers ondersteunen.

Voor de daadwerkelijke uitvoering van onze doelen zijn goedgeschoolde mensen aan zet. Zo heeft onze regio zeker meer technici nodig. Jan Haverkamp van Platform Techniek Stedendriehoek legt in het artikel Nieuw Techniekpact 2020 uit waarom investeren in techniekonderwijs belangrijk is, en hoe we dat in de regio aanpakken.

Uiteindelijk valt en staat ons succes met de inzet van ons allen. En met de manier waarop we onze activiteiten met elkaar verbinden. Samen komen we verder. En komt die schone toekomst in beeld.

Andries Heidema
Voorzitter Cleantech Regio

Cleantech Tomorrow: bruisend congres!

Naar circulaire oplossingen

Circa 800 ondernemers, bestuurders en mede-werkers van overheid en onderwijs, inwoners, studenten en vakgenoten kwamen op 4 april naar Eerbeek voor een dag boordevol inspiratie. Sprekers, themasessies, bedrijfsbezoeken, innovatietips: alles stond in het teken van circulaire oplossingen in onze Cleantech Regio.

Lees meer …

Dagvoorzitter Talitha Muusse – zelf ‘duurzaam’ ondernemer: “Ik ben echt geraakt door de passie in de regio. Hier wordt vanuit intrinsieke motivatie gewerkt aan cleantech.”

Pim Duterloo wint jury- én publieksprijs Cleantech Battle 2017

Pim Duterloo, student Allround operationeel technicus van Aventus, won op het congres de Cleantech Battle 2017 – mogelijk gemaakt door Rabo ImpactFonds, en sleepte ook de publieksprijs in de wacht.

Tijdens zijn stage bij waardepapierfabrikant Arjo Wiggings Security bedacht Pim een slimme manier om persluchtlekkage te voorkomen. Dat bespaart het bedrijf veel geld én zorgt voor duurzamere productieprocessen.

“Win-win”, vertelde de winnaar enthousiast. “Geweldig om als technicus bestaande systemen betrouwbaarder te maken en mee te helpen aan een betere en schonere wereld.”

Presentator Filemon Wesselink interviewde ’s ochtends de vijf finalistenteams op het podium. 

Kijk en lees meer over de andere finalisten

A1 Green Highway - Job, Koen, Tesse, Judith en Fenne van Gymnasium Apeldoorn bedachten allerlei slimme ideeën om van de A1 een echt cleantech icoon te maken. Compleet met windmolens, zonnepanelen, veel bomen, bloemen én ruimte voor de bijen die heel belangrijk zijn voor ons ecosysteem. Bekijk hier de video

 

Groene aggregaat – Student Roel Bleumer van Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) ontwikkelde een duurzame groene aggregaat als alternatief voor de benzine- en dieselvarianten. Inmiddels is de eerste klant binnen. “Hopelijk verdwijnen vervuilende aggregaten naar de eeuwige jachtvelden.” Bekijk hier de video

 

Solarize – Wouter Vernooij en Bram van Lieshout van de HAN presenteerden Solarize. Dit systeem warmt water op via vacuümbuiszonnecollectoren. Dit warme water wordt opgeslagen in een buffervat, zodat je ook als de zon niet schijnt warm water en warmte hebt. “Veel goedkoper dan bestaande alternatieven.” Bekijk hier de video


Zonnecollector met fresnellens – Ids Kersten – ook van de HAN - bedacht een zonnecollector met fresnellens. Dankzij deze speciale lens kunnen tuinbouwers hun kas in de zomer goed koelen en in de winter slim en duurzaam verwarmen. Goed voor de planten, goed voor het milieu. Bekijk hier de video

Voorzitter VNO-NCW Hans de Boer:
draag trots meer uit

Na de opening van Cleantech Tomorrow door burgemeester Alex van Hedel van gemeente Brummen, was het podium voor voorzitter van VNO-NCW Hans de Boer. Hij wees erop dat we de trots op “ons superland en onze supereconomie” meer moeten uitdragen. Dat geldt ook voor de Cleantech Regio. “Jullie doen hier al langer waar Nederland het nu over heeft.”

Nu het economisch goed gaat, moet het nieuwe kabinet vooral investeren in innovatie en duurzaamheid, vindt VNO-NCW. Daar lobbyt VNO-NCW al langer voor in Den Haag.

“Wat mij betreft moet het nieuwe regeerakkoord heten: ‘Voor onze kinderen en kleinkinderen’”, meldde De Boer. Waarmee hij maar aan wilde geven dat er nu echt werk gemaakt moet worden van de energietransitie. Niet alleen voor een schone wereld, maar ook gezien de economische kansen.

Het eerste lobbysucces is er: in 2018 gaat ontwikkelingsbank NL Invest van start. “Dien daar vooral jullie investeringsprojecten in”, tipte De Boer.

Somber over de toekomst is De Boer geenszins. “Onze jongeren zijn geweldig ondernemend en wij kunnen vakmanschap koppelen aan hightech”, somde hij op. Ook hebben we het beste logistieke complex ter wereld en zijn we wereldwijd de tweede exporteur van agrarische producten. Wereldwijd zijn 133 landen weliswaar groter dan het onze, “maar wij horen tot de grootste economieën.”

Lees meer …

Marjan van Loon

President-directeur van Shell Marjan van Loon liet op het congres op video haar visie horen op de noodzakelijke energietransitie.

Lees meer …

“Innovatie begint met ergernis”

Internetondernemer Alexander Klöpping bedacht Blendle. Wie een abonnement neemt op dit digitale leesplatform, krijgt de beste verhalen uit kranten en tijdschriften online op een rij. Klöpping deelde zijn innovatietips met het congrespubliek. Een greep:

  1. “Het begint met ergernis” – wil jij een oplossing voor je frustratie, dan hebben anderen die behoefte vast ook. Zo ergerde Klöpping zich aan het feit dat hij steeds losse artikelen moest rondsturen aan vrienden. Dat was mede het begin van Blendle
  2. “Begin klein” – stap voor stap ontwikkelen en verder bouwen
  3. “Wie personaliseert, wint” – het juiste product op het juiste moment bij de juiste gebruiker
  4. “Doe niet alles zelf” – als je alles zelf wilt doen, verlies je de concurrentieslag

“Positieve flow in de Cleantech Regio”

Gedeputeerde Bea Schouten van provincie Gelderland was onder de indruk van wat zij allemaal zag en hoorde op het congres. “Wat is er veel in ontwikkeling: heel krachtig. Er is een positieve flow in de Cleantech Regio.”

Ook programmadirecteur van Cleantech Regio Development Luc Pennings was optimistisch. “Het vliegwiel gaat steeds harder draaien, er komen meer en meer cleantech initiatieven.”

Vier thema’s onder de loep

Congresbezoekers trokken er op uit in Eerbeek en omgeving om meer te zien en te horen over diverse aspecten van onze circulaire economie.

Van grondstofwinning uit afvalwater tot het eerste 3D-geprinte gebouw van Europa. En van bussen die rijden op remenergie van treinen tot een slimme aanpak voor verduurzaming van bedrijventerreinen. Het gebeurt allemaal in onze Cleantech Regio!

1. Transformatie van oude naar nieuwe industrie
  • Tapijtfabrikant Interface is een mooi Gelders voorbeeld van circulair ondernemen: het bedrijf werkt toe naar hergebruik van alle grondstoffen.

  • De Groene Fabriek komt voort uit de Eo Weijers-prijsvraag. In Lochem wordt via deze aanpak een bedrijventerrein omgevormd tot een circulair gebied.

  • In papierdorp Eerbeek komen belangen van inwoners, ondernemers en overheden bij elkaar. Zij geven in toenemende mate samen antwoord op ruimtelijke uitdagingen, meldde procesbegeleider Wim Coopmans.

2. Werken aan duurzame mobiliteit
  • Hedgehog Applications zorgt dat remenergie van treinen kan worden gebruikt voor het opladen van elektrische bussen. In Apeldoorn draait een pilot.

  • Gelre Ziekenhuizen nam slimme mobiliteitsmaatregelen om kosten te besparen en de vitaliteit van medewerkers te vergroten: 70 procent van de medewerkers fietst naar het werk en het ziekteverzuim is laag.

  • Wat zijn duurzame oplossingen voor toekomstbestendig vervoer? Hoe kan technologie ons helpen? Erik Geerts van H4 Groep en Rob Landeweer van MyTripper vertelden over duurzaam mobiliteitsmanagement.

3. Duurzaam wonen en bouwen
  • In Teuge komt het eerste 3D-geprinte gebouw van Europa. Initiatiefnemer Arvid Prigge vertelde over de route naar de daadwerkelijke realisatie.

  • De Energieke Cleantech Regio adviseert bedrijven over energiebesparing in bedrijfspanden. Lees ook het artikel in dit e-zine. Zie hiervoor de link onderaan dit artikel.

  • Rabobank helpt de vastgoedsector te transformeren. Wat komt daarbij kijken?

4. Omgaan met water en warmte
  • Een mooi voorbeeld van grondwatersanering in combinatie met warmtedistributie vind je in Eerbeek in de wijk Elzenbos.

  • Hoe kunnen papierfabrieken in Eerbeek restwarmte van hun bedrijven gebruiken voor energietransitie? Dat is nu in onderzoek.

  • Ook uit afvalwater kun je weer grondstoffen winnen. In Zutphen wordt bijvoorbeeld NEO-alginaat gewonnen. Waterschappen Vallei en Veluwe en Rijn en IJssel zijn ver met de ontwikkeling.

Bedrijven zetten deuren open

Niets leuker dan een kijkje op de werkvloer. Hoe timmert het Eerbeekse bedrijfsleven circulair aan de weg?

Industriewater Eerbeek, Sonac, Schotpoort, Smurfit Kappa, DS Smith Papier, Coldenhove, Mayr Meinhof, Machinefabriek Eerbeek, Rudico en gemeente Brummen zetten hun deuren open.

Ook Smart Packaging Solutions hield open huis. “We zoeken naar winnende technieken voor hergebruik”, vertelde directeur Dirk Schut van de karton-verpakkingsfabrikant.

Het lukt het bedrijf nu al om 80 procent van alle papier te recyclen. Naar een oplossing voor het plastic dat helaas meekomt met alle papiertoevoer, wordt naarstig gezocht. “Het zou mooi zijn als we daar een gereed product van kunnen maken, dat scheelt weer een afvalstroom.”

Lees meer …

Solar-Team-860Q60.jpg

SOLAR TEAM

Wat een passie! De studenten van de Technische Universiteit Delft die wereldkampioen zonne-racen werden, vertelden over de ontwikkeling van hun zonneauto. Daarmee racen ze komend najaar door Australië tegen andere topuniversiteiten.

SLINGERS IN DE BERLIJNTREIN

Boek je tijdig dan ben je vanuit Apeldoorn of Deventer voor €39 in vijf uurtjes in hartje Berlijn. Zo’n internationale treinverbinding is mooi, al is de Berlijnlijn zeker ook handig voor de vele forensen naar en in de Cleantech Regio. Dit jaar viert de Berlijnlijn zijn 125e verjaardag. Wethouder Johan Kruithof (Apeldoorn) en burgemeester Jos Penninx (Voorst) hangen de slingers op.
 

“BERLIJNLIJN OOK VOOR FORENSEN VAN BELANG”

Jazeker: Johan Kruithof pakt regelmatig de Berlijntrein. “Handig als ik in de Randstad moet zijn”, vindt de wethouder van Apeldoorn. Met hem pakken veel Apeldoorners de trein – of komen ermee naar Apeldoorn toe.

Johan Kruithof

“De Berlijnlijn is niet alleen belangrijk als internationale verbinding, maar juist ook als ‘extra’ intercity die stopt in Apeldoorn en Deventer”, zegt Kruithof. “We hebben steeds meer treinforensen in onze regio. In de spits zitten de treinen bomvol, dus de extra ritten zijn meer dan welkom. Ook het aantal passagiers richting Berlijn groeit. De lijn is voor de regionale, nationale en internationale economische positie van onze regio echt van belang.”

“We hebben steeds meer treinforensen in onze regio."

Alle reden om de jarige Berlijnlijn te feliciteren, vindt Kruithof. Wat hem betreft kan die nog jaren mee. Zeker als Deutsche Bahn volgens plan investeert in nieuwe treinstellen. “Als Cleantech Regio zetten we in op behoud en verdere verbetering van de Berlijnlijn, met mogelijk nog kortere reistijden van en naar Schiphol en Duitsland.”

Lees meer …

BERLIJNLIJN: VAN VROEGER TOT NU

Apeldoorn kreeg in 1876 een station. Twee jaar later kon doorgereden worden tot Winterswijk en nog eens twee jaar later tot over de Duitse grens, tot Borken. Daarmee had Apeldoorn in 1880 een treinverbinding met Duitsland.

In 1887 kon voor het eerst getreind worden tussen Apeldoorn en Deventer. Dit lokale spoorlijntje werd in 1892 aangepast tot ‘hoofdspoor’. Daarmee ontstond de échte verbinding naar Duitsland, via Deventer, Almelo en Hengelo.

125 jaar later is de InterCity Berlijn de treindienst van NS International en Deutsche Bahn tussen Amsterdam en Berlijn. De trein stopt als reguliere intercity in Apeldoorn en Deventer.

“VERRASSEND SNEL IN BERLIJN”

Ook Jos Penninx zit regelmatig in de Berlijntrein. Al gaat hij vaker naar de Randstad, ook nam hij in het verleden wel de route naar Berlijn. “Daar ben je verrassend snel!”

Jos Penninx

De internationale verbinding is uitermate belangrijk voor de Cleantech Regio, benadrukt Penninx. Met bereikbaarheid in portefeuille weet de regiobestuurder als geen ander dat de gunstige ligging op het kruispunt van snel-, vaar-, water- én spoorwegen één van de USP’s is van de regio is.

"We willen meer investeren in schone en slimme mobiliteit.”

“Gezien onze duurzame ambities willen we meer investeren in schone en slimme mobiliteit.” Daarbij denkt Penninx onder meer aan de snelle fietsverbindingen, vervoer over water, schoner rijden, het delen van auto’s en reizigers bewust maken van hun reisgedrag. “Een samen-hangend pakket dus”, vat hij samen. “Daarbij kijken we zeker ook hoe vervoer over spoor nog beter kan. Denk aan een snelle light rail en slimme technologie die helpt om meer internationale en regionale treinen over het spoor te laten rijden.”

DUURZAAM BAKKIE TROOST

Koffieresidu wordt koffiekopje

Een Vurige Krijger of toch liever de Bergkoning? Wildebras? Lichtgewicht? Of een echte Allemansvriend? Pure Africa biedt een variëteit aan Afrikaanse Arabica koffies. Het koffieresidu daarvan wordt verwerkt tot nieuwe producten. Daarvoor startte het koffiebedrijf met MKB Deventer met cofinanciering van Cleantech Regio Development een pilot.

Van elke kilo verkochte koffiebonen stopt Pure Africa één euro in microkredieten voor ondernemers in Afrika. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat sinds de start van het bedrijf vier jaar geleden op de agenda van oprichters Ando Tuininga en Justus Bijlsma. Nu verduurzaamt Pure Africa ook lókaal de ‘koffieketen’.
Het idee: koffieresidu ophalen bij lokale bedrijven en hergebruiken. Toepassingsmogelijkheden genoeg. Zo kun je er tuin mee bemesten. Of er in combinatie met houtsnippers kachelpallets of barbecuebriketten van maken. Koffieresidu is zelfs geschikt voor huidverzorgingsproducten, om te scrubben.

Pilot: actie en onderzoek

Om hergebruikkansen te onderzoeken, draait sinds dit jaar een pilot in Deventer. MKB Deventer stelde het lokale bedrijvennetwerk beschikbaar en inmiddels doen dertig ondernemers mee. “Ook Cambio investeert en haalt bij dertig Deventer bedrijven emmers koffieresidu op”, vertelt Ando Tuininga.
“In de Techniekfabriek van Cambio wordt het residu bewerkt tot grondverbeteraar voor moestuinders en de bijen- en vlindertuin van Cambio zelf. “Er wordt ook geëxperimenteerd met het persen van het residu om er koffiekopjes van te maken. Er zijn meer toepassingsmogelijkheden in onderzoek. Oesterzwammen kweken op koffieresidu zou ik bijvoorbeeld ook mooi vinden.”

DUURZAME TECHNIEKFABRIEK VAN CAMBIO

Cambio is onderdeel van Circulus-Berkel en zet zich in voor de leefbaarheid in Deventer wijken, activering van bewoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en bewonersparticipatie bij thema’s als leefbaarheid en (zwerf)afval. De Techniekfabriek van Cambio doet dit specifiek door van afval mooie, ambachtelijke, duurzame producten te maken. Er werken mensen die werkervaring opdoen, op weg naar een betaalde baan. 

Op naar een lokaal bedrijf(je)

De eerste pilotervaringen zijn positief en partners zijn enthousiast. “Mooi als er over een jaar een klein bedrijfje staat dat koffieresidu verwerkt tot allerlei producten en toepassingen”, vindt Tuininga. Nóg mooier als dat vanuit Cambio gebeurt, door Deventenaren die een extra zetje kunnen gebruiken om hun plek te vinden op de arbeidsmarkt.
“Ons belang is vooral dat onze klanten mee kunnen blijven doen met dit project. En natuurlijk: wij breiden ons klantennetwerk graag verder uit.” Zelf heeft Tuininga alweer nieuwe plannen. “We willen meer verduurzamen. Nu denken we bijvoorbeeld na over een wisselsysteem voor onze koffieverpakkingen.”

  • Lees ook de blog van Ando Tuininga op de site van Cleantech Regio
Beleef de Cleantech Regio

Hotspots!

Het bruist er: dat hebben de Hotspots van de Cleantech Regio gemeen. Wat valt er zoal te beleven in Apeldoorn, Deventer en Zutphen? Een greep uit de activiteiten en bedrijvigheid op de Hotspot-terreinen.

Lees meer …

IMG_2443-860Q60.jpg

ZWITSAL APELDOORN – AREA 055

Trampolinespringen, elektrisch karten of theaterlessen: het kan allemaal op het voormalige Zwitsalterrein. Hier aan de Vlijtseweg in Apeldoorn werden vroeger de potjes babyzalf gemaakt. Dit historisch erfgoed wordt ‘bewaard’ en kreeg/krijgt een nieuwe bestemming. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt doen er werkervaring op en het is lekker rondscharrelen en winkelen bij Foenix kringloop & re-integratie.

Open innovatiecentrum

Op dit terrein past AREA 055 prima. Dit is een open innovatiecentrum waar Apeldoornse bedrijven, scholen en overheden die bezig zijn met innovatie en duurzaamheid samenwerken onder één dak. De gezamenlijke thema’s: educatie, techniek en arbeidsparticipatie.

Technodiscovery

Eén van de activiteiten die in het pand van AREA 055 worden georganiseerd is Technodiscovery. Leerlingen in het basisonderwijs komen hier duurzame techniek ervaren en beleven, door vooral techniek te ‘doen’. Hun leerkrachten steken er ook veel van op: zij krijgen tips en trucs op ontwerpend en onderzoekend leren in de klas vorm te geven.

Lees meer …

Gasfabriek-Deventer-in-aanbouw680Q60.jpgGASFABRIEK DEVENTER - RUIMTE VOOR INNOVATIE

De gebouwen van de voormalige Deventer gasfabriek aan de Zutphenseweg worden verbouwd en gerenoveerd. Zo zijn het ketelhuis, het apparatenhuis en het metergebouw gemeentelijke monumenten en krijgen een andere bestemming.

Innovatiecentrum

Een trefpunt voor innovatie, inspiratie en interactie: dat is de Gasfabriek in Deventer. Studenten, ZZP’ers, MKB’ers, maatschappelijke instellingen en grootbedrijven vormen samen een innovatieve netwerkorganisatie.
In Kansrijke Innovatieve Kringen innoveren diverse disciplines samen rond thema’s als afval, duurzaamheid en energie. Ook vind je er Living Green Oost Nederland, dat groener wonen, leven en werken promoot, op weg naar een energieneutraal Deventer.

Jurken en bier

Op het terrein vinden startups hun plek. Neem het bedrijf van Silke, die na haar afstuderen bij Saxion - met de ondernemerschapsprijs op zak - startte met Jurkenhuren.nl. Vanuit de Gasfabriek verhuurt zij cocktailjurken en galajurken van kwaliteit en die duurzaam geproduceerd zijn.


Aan de voorzijde van het terrein vind je het ‘bierervaringscentrum’ voor klanten van Duvel Moortgat. Deze Belgische brouwer vond De Gasfabriek een fijne centrale plek om speciaalbieren meer zichtbaar te maken.

Lees meer …

Pakhuis-Noorderhaven-400-Q60CR.jpg

Toen & nu in Noorderhaven Zutphen

In Noorderhaven – achter het Zutphense station – is de geschiedenis nog volop aanwezig. Dat geldt niet alleen voor de ‘terugkeer’ van de ‘oude’ haven, maar ook voor de drie historische panden tussen de vele nieuwbouwwoningen en -appartementen: het Koelhuis, het Pakhuis en de Broodfabriek.

Koelhuis anno nu

Het Koelhuis biedt anno nu een podium voor culturele, zakelijke en feestelijke evenementen. Ooit was het pand bedoeld om boter te bewaren. Het werd gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School in 1920, door de Nederlandsche Coöperatieve Zuivelverkoop Centrale in Zutphen. Tip: elke vrijdag Sunset Café met een lekkere maaltijd!

Pakhuis en Broodfabriek: volop cleantech

Het Pakhuis is een energieneutraal en ‘wateroptimaal’ gebouw geworden na een intensieve transformatie in opdracht van het Innovatiegilde (tien Zutphense ondernemers). Nu huist er het duurzame innovatiecentrum Cleantech Center. Cleantech vraagstukken staan hier centraal. Het Pakhuis is niet alleen ontmoetingsplek, maar ook broedplaats voor startups die in de bijbehorende Broodfabriek onder meer werkplekken hebben.

Werken voor de regio

De Cleantech Regio is ‘light’ georganiseerd. Vanuit de samenwerkende overheden, onderwijsinstellingen en ondernemers werken medewerkers in de regio. Dit keer: het kernteam van Cleantech Regio Development. Nicolette Klijn, Gerhard van Klaveren, Marieke op de Weegh, Jan Willem Vos, Menno van Luijn en Luc Pennings vertellen.

Kernteam is Haarlemmer olie in de regio

“Het kernteam van Cleantech Regio Development is de Haarlemmer olie in de regio”, zegt programmadirecteur Luc Pennings. “Wij verbinden, enthousiasmeren en faciliteren ondernemers en organisaties verder om hun ambities te realiseren.

Luc Pennings
LEES MEER
Nee, Cleantech Regio Development is geen ‘pinautomaat’, zoals wel eens wordt gedacht. Wat doet de uitvoeringsorganisatie wél? Profileren, verbinden, initiëren, verleiden, aanjagen en realiseren. “We zorgen dat het gebéurt”, benadrukt Luc.

Als netwerkorganisatie komt Cleantech Regio Development door bestaande en nieuwe contacten tot concrete cleantech projecten. “Ik tel er op dit moment zo’n vijftig”, vertelt Luc. In deze projecten staan werkgelegenheid, energietransitie en circulair ondernemen centraal. “Wij ondersteunen ondernemers van idee tot marktintroductie.”

En dan is er nog de lange lijst met business cases: kansrijke ideeën om cleantech te ‘vermarkten’. Daar staan er zeker tweehonderd op, die verder gebracht worden door het kernteam.

Luc: “Doel voor dit jaar is dat de projectenportfolio van de Cleantech Regio groeit en een nog sterkere en natuurlijkere samenwerking tussen onderwijs, ondernemers en overheden. Het komt aan op sámen doen, willen we die 4 duizend extra cleantech banen realiseren in 2020 en willen we de CO2-uitstoot en afval verminderen.”

Transitie naar circulair ondernemen ondersteunen

Nicolette Klijn is van huis uit microbioloog en was in vorige banen altijd bezig met innovatie en vernieuwing van processen. Zo ook als programmamanager Stedendriehoek Innoveert, dat inmiddels is ondergebracht bij Cleantech Regio Development.

Nicolette Klijn
LEES MEER

Als programmamanager van Stedendriehoek Innoveert was Nicolette Klijn natuurlijk al volop bezig met business development. Nu deze organisatie geïntegreerd is met Cleantech Regio Development, is er wat werkinhoud voor haar niet veel veranderd.

Nog steeds draait het om bedrijven verder helpen. “Van idee tot pilot en van onderzoek tot product en de introductie daarvan: bij al die stappen is ondersteuning mogelijk. Dat doen we nu onder één paraplu van Cleantech Regio Development. Zo werken we effectiever.”

Veel advies en ondersteuning zit in meedenken over business cases die gaan over de transitie naar circulair ondernemen. Daar komt nogal wat bij kijken. Zo is een ketenaanpak essentieel en moet je als ondernemer dus strategische allianties aangaan met partners. De kringloop van producten ‘sluiten’, kun je immers niet alleen. Dit alles heeft logischerwijs effect op processen en bedrijfsvoering. “Alle schakels moeten op orde zijn”, vat Nicolette samen.

Focus op groeikracht MKB

Gerhard van Klaveren is zelf ondernemer in hart en nieren. Dat maakt dat hij zich prima kan verplaatsen in ondernemers die hun cleantech business verder willen brengen. Namens provincie Overijssel werkt Gerhard als adviseur vanuit Cleantech Regio Development.

Gerhard van Klaveren
LEES MEER

Zijn bedrijven heeft hij verkocht, maar minder ondernemend is hij zeker niet: Gerhard van Klaveren. Jarenlang runde hij de Ekoo Group en gaf lege cartridges en mobiele telefoons een tweede leven. Dat leverde hem al eens de eretitel ‘maatschappelijk betrokken ondernemer’ op in Deventer.

“Ik heb een groot netwerk in Deventer en omgeving en dat is in deze baan heel handig”, vertelt Gerhard. “Ik kan ondernemers snel verbinden met de partijen die zij nodig hebben en heb goede contacten met MKB Deventer.”

Van salesadvies tot energiebesparing en van huisvestingstips tot het vinden van subsidie: vraag en antwoord matchen is de rode draad. “Ik voel me echt accountmanager van de Cleantech Regio en steun bedrijven in hun groei.”

De focus ligt op het MKB. “Dat is de banenmotor van onze regio”, vindt hij. “Juist daar liggen kansen voor groei in cleantech banen.” Neem nu zo’n geweldig voorbeeld van het koeriersbedrijf in Deventer: dat heeft inmiddels al veertien fietskoeriers in dienst. Prima dienstverlening en nul CO2-uitstoot. “Mooi toch?”

Maakindustrie kan slimmer en duurzamer

Marieke op de Weegh is innovatiemakelaar. Zij is vanuit RCT Gelderland gedetacheerd naar Cleantech Regio Development en focust op innovatie in de maakindustrie. “Dat is breder dan cleantech, maar slimme en duurzame maakindustrie draagt natuurlijk zéker bij aan doelstellingen van de Cleantech Regio.”

Marieke op de Weegh
LEES MEER

De startvraag van een ondernemer die de innovatiemakelaar opzoekt draait vaak om ondersteuning bij ‘productievraagstuk’. Hoe kan het productieproces bijvoorbeeld slimmer en efficiënter? Marieke gaat dan op bezoek en in gesprek over mogelijkheden. “Vervolgens zoek ik in ons netwerk: wie kan iets betekenen voor deze ondernemer? Wie heeft de juiste kennis en ervaring in huis? Waar is eventueel financiële ondersteuning te vinden?”

De innovatiemakelaars werken altijd vraaggericht en volgen ontwikkelingen in de industrie en technologie op de voet. Wat speelt er bijvoorbeeld op het gebied van Smart Industry of robotisering? Zo organiseren Marieke en haar collega’s binnenkort een Masterclass over wat ‘the internet of things’ kan betekenen voor het regionale bedrijfsleven.

“Eind 2016 organiseerden we ook een bijeenkomst voor ICT-bedrijven en kleinschalige maakindustrie”, illustreert Marieke. “ICT is voor die groep vaak een heel andere wereld, terwijl nieuwe technologie kan helpen bij innovatie. Maakbedrijven legden hun bedrijfscases op tafel en konden met elkaar en een ICT-kennispartner in gesprek.”

 

Verbinder pur sang

Innovatiemakelaar Jan Willem Vos werkt vanuit RCT Gelderland voor Cleantech Regio Development. Hij kent het klappen van de zweep, omdat hij vanaf het allereerste begin betrokken was bij ‘innovatie’ in de regio.

Jan Willem Vos
LEES MEER

Als iemand het bedrijfsleven en het ondernemersklimaat in de Cleantech Regio goed kent, is het Jan Willem Vos. Hij was namelijk al vanaf de start betrokken bij het Innovatienetwerk Stedendriehoek. Dat werd jaren geleden opgezet op initiatief van ingenieursbureau Tauw en cv-ketelfabrikant Bosch (Nefit).

Het doel was toen al: netwerkvorming en de regio economisch versterken. Later werkte Jan Willem voor de opvolger van het Innovatienetwerk: Stedendriehoek Innoveert. Nu is hij vanuit RCT Gelderland gedetacheerd naar uitvoeringsorganisatie Cleantech Regio Development.

“Voor de regio ben ik als eerstelijns innovatiemakelaar een echte verbinder. Ik koppel bedrijven aan elkaar, maar ook aan onderwijs- en onderzoeksinstellingen in de regio. Het mooie is dat we ook tússen regio’s makkelijk schakelen, want in alle regio’s in Gelderland werken innovatiemakelaars.” En wat houdt ‘eerstelijns’ precies in? “Je geeft als innovatiemakelaar het eerste zetje, je arrangeert verbinding en ontmoeting. Daarna kunnen bedrijven en organisaties vaak weer verder.”

De brug slaan tussen ondernemers en overheden

Menno van Luijn werkt sinds medio september voor Cleantech Regio Development. Een nieuwe wereld die hem prima bevalt. Ondernemers en overheden met elkaar verbinden rondom duurzaamheid, is zijn drive.

Menno van Luijn
LEES MEER

Op 16 september begon Menno van Luijn als projectmanager voor Cleantech Regio Development. Voor zijn komst naar de Cleantech Regio was hij locatiemanager van de vestiging van de Felua-groep (sinds kort Werkbedrijf Lucrato) in Heerde. Daar timmerde hij ondernemend aan de weg en organiseerde werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Mooi om te doen, maar na een aantal jaren was hij toe aan iets nieuws.

“Ik sprak zowel de taal van ondernemers als die van het gemeentehuis”, legt Menno uit, “en juist de brug slaan tussen die twee vind ik geweldig. Verbinden door het gesprek: daar ga ik voor.”

Dat is dan ook precies wat Menno in praktijk brengt. Hij helpt ondernemers hun ideeën realiseren en organiseert onder meer een Tafelbijeenkomst over slimme en schone mobiliteit. “Ik ben lekker praktisch bezig en daar word ik heel blij van. Je merkt dat de regio in beweging is. De bewustwording neemt toe dat dat we cleantech echt kunnen gebruiken voor de economische agenda.”

 

Nieuw Techniekpact 2020

Jaarlijks doen 6 duizend basisschoolleerlingen en driehonderd vmbo’ers mee met de Week van de Techniek, de Tour de Techniek en Techniek in Bedrijf. Deze succesvolle activiteiten van Platform Techniek Stedendriehoek gaan door, zo staat in het nieuwe Techniekpact 2017-2020. Dat focust op cleantech en circulaire economie.


Regiomanager Bram Harmsma van VNO-NCW Midden is blij met het nieuwe Techniekpact waarin alle activiteiten tot 2020 staan. “De urgentie is echt hoog. Daarom is ons doel voor 2020 ambitieus. Dan moeten vier op de tien leerlingen in het beroepsonderwijs kiezen voor techniek.”

Nu kiezen twee van de tien jongeren voor techniek – de instroom in technische beroepsopleidingen is stijgende - maar dat is niet genoeg. De arbeidsmarkt vraagt méér. “Er is volop vraag naar goed opgeleide technici. Bijvoorbeeld in de procestechnologie en ICT. Ook de handige handjes van vakmensen op mbo-niveau 1 en 2 zijn nodig.”

Bram Harmsma
Platform Techniek Stedendriehoek in een notendop

Ondernemers, onderwijs en overheden werken al jaren samen in Platform Techniek Stedendriehoek. Het platform promoot techniek in het onderwijs, verbindt ideeën en initiatieven, is spreekbuis voor techniek en lobbyt voor techniek. Het platform ondersteunt de lokale platforms techniek bij de organisatie van plaatselijke activiteiten voor kinderen, jongeren en docenten en neemt daarvoor op regionaal niveau ook initiatief.

 

In de Technicampus in Deventer verzamelden onderwijs, overheden en ondernemers zich in februari 2017 voor de presentatie van het Techniekpact 2017-2020. Zij konden het Techniekpact aanvullen en verrijken met hun tips en ideeën. Op het podium ging het gesprek over allerlei techniekthema’s én de noodzaak om techniek te blijven promoten onder jongeren. Het nieuwe Techniekpact is enthousiast ontvangen. 

Focus op cleantech

Het nieuwe Techniekpact volgt de ambities van de Cleantech Regio. Niet alleen door te werken aan een economisch vitale regio en een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Ook in de activiteiten zelf vind je de focus op cleantech ook terug, vertelt platformcoördinator Jan Haverkamp. Zelf is hij betrokken bij de cleantech challenges (waarbij jongeren ‘problemen’ oplossen voor het bedrijfsleven) en een leerlijn cleantech is in ontwikkeling.

Niet alleen het onderwijs is aan zet, vindt Haverkamp. “Om kinderen en tieners een goed beeld te geven van techniek anno nu is een kijkje in de praktijk heel belangrijk. Zet als ondernemer je deuren dus open voor bezoeken en stages, zodat we niet altijd bij dezelfde ondernemers op de stoep staan.”

Jan Haverkamp
Lees meer …

10X Techniekpact

Kiezen voor techniek, Leren in de techniek en Werken in de techniek. Dat zijn de drie pijlers van het Techniekpact dat tot 2020 doorloopt. Een greep uit de activiteiten.
Lees meer …
  1. Technodiscovery: in deze leer- en doeruimte voor techniek in Apeldoorn maken leerlingen en leraren kennis met duurzame energie en onderzoekend en ontwerpend leren
  2. Techniekcarroussel: vmbo’ers in de bovenbouw begeleiden basisschoolleerlingen die komen kennismaken met  techniek
  3. Leerlingen ondersteunen bij profielkeuze en start loopbaankeuzecentrum voor goede voorlichting over kansen in  de techniek
  4. Docenten gaan op stage bij bedrijven
  5. Vmbo-leerlingen gaan op bedrijfsbezoek en ontdekken ‘verborgen’ techniek
  6. Ondersteuning Technasium Apeldoorn: leerlingen doen projecten voor bedrijven en instellingen
  7. Basisschoolleerlingen leren de taal van morgen: coderen en programmeren
  8. Pilot installatietechniek voor een doorlopende leerwerklijn
  9. ZZP’ers meenemen in actuele ontwikkelingen in de branche
  10. Regionale campagne om werken in de techniek te promoten

Minder bestel- en vrachtauto’s? Deventer pilots succesvol

Twee succesvolle pilots in Deventer zorgen voor minder bestel- en vrachtauto’s op de regionale wegen. Dat is goed nieuws, want de Cleantech Regio werkt aan een duurzame, vitale én bereikbare regio.

Bedrijven en organisaties in de Cleantech Regio krijgen vanuit Slim Reizen Stedendriehoek gericht advies over een efficiëntere aanpak van goederenvervoer. Denk aan bundeling van vervoersstromen, slimme stadsdistributie en meer vervoer over water.
Dit soort slimme logistiek zorgt voor minder kilometers over de weg, waardoor minder vertraging ontstaat in de spits. Twee succesvolle pilots in Deventer leverden resultaat op.

Woonbedrijf Ieder1: ’s nachts bussen bevoorraden

Woonbedrijf Ieder1 staat in de top drie van organisaties met de meeste (bestel)auto’s in de spits in Deventer. Dan rijden 44 vakmannen naar magazijnen om hun bestelbussen te bevoorraden en naar woningen van huurders voor onderhoud.
Martijn Driessen van de woningcorporatie: “Vier van onze vakmensen kregen hun onderhoudsmaterialen vijf weken langs ’s nachts rechtstreeks in hun wagens geleverd. Dat scheelde heel wat kilometers!”
Het bedrijf onderzoekt nu of de pilot uit eind 2016 een vervolg krijgt. De test werd samen met Mastermate en Schotpoort Connect uitgevoerd.

VRACHTVERVOER IN CIJFERS

Nederlandse bestel- en vrachtauto’s rijden jaarlijks 21 miljard kilometer over de Nederlandse wegen. Bestelauto’s leggen ruim 15 miljard kilometer af, vrachtwagens ruim 6 miljard. Niet gek dus, dat er zoveel files zijn.

Deventrade: vervoer over water

Deventrade BV deed een proef met vervoer per binnenvaartschip – in plaats van per vrachtwagen. Het bedrijf levert sportkleding en -accessoires en importeert elk jaar ruim honderd containers met deze producten.
De sportartikelen komen aan in de Rotterdamse haven en gaan normaal gesproken over de weg naar het magazijn in Deventer. Voor deze pilot kwamen de containers nu per binnenvaartschip. Het resultaat: minder kosten en flexibelere levering. Dit mede dankzij advies van Miranda Volker van Bureau Voorlichting Binnenvaart, die een link zocht met een provinciaal project om vervoer over water te stimuleren.

Erik Jonker, logistic manager van Deventrade: “Binnenvaartvervoer was voor mij een relatief nieuwe wereld, maar ik kan iedereen aanraden om ook deze stap te zetten."

Regioresultaten

Werkconferentie Cleantech Icoon A1: denk ook mee!

De Cleantech Regio grijpt de verbreding van de A1 aan om van de A1 een echt icoon te maken voor en van cleantech. Tijdens een werkconferentie in juni denken ondernemers, belangenverenigingen, kunstenaars, experts op het gebied van energie, en vertegenwoordigers van overheden volop mee over kansen. 

Cleantech Icoon A1 is één van de vliegwielprojecten uit de Omgevingsagenda van de Cleantech Regio. Het vliegwieleffect waarnaar we streven: versterking van het leefklimaat en de economie én onze Cleantech Regio meer zichtbaar maken.

Om het ‘vliegwiel’ op gang te brengen, wordt een actieprogramma gemaakt dat komende zomer klaar is. Ondernemers, experts en creatieve meedoeners zijn van harte uitgenodigd om input te geven voor dit actieprogramma.

Thema’s die tijdens de werkconferentie aan bod komen:

  • hoe kom je tot een echte snelwegetalage van cleantech bedrijvigheid?
  • hoe kun je energieopwekking goed inpassen in het landschap?
  • wat is nodig voor versnelling van het project?
  • hoe kan de regio zichzelf profileren?
  • hoe halen we meer uit de snelweg voor energieneutraliteit en circulaire economie?
  • welke kansen bieden smartmobilty?

 Ook interesse? Houd onze nieuwsbrief van Cleantech Regio in de gaten.

Slimme Deals lopen tot 1 juli 2017

Steeds meer organisaties komen in beweging door e-bikes in te zetten voor hun medewerkers. Fietsen is gezonder, milieuvriendelijker en vaak makkelijker dan reizen met de auto. Voor werkgevers levert de inzet van e-bikes werktijd, parkeerruimte en kostenbesparing op.

Wie ook de voordelen van de e-bike wil ontdekken kan een ‘slimme deal’ maken met Slim Reizen Stedendriehoek. Onderdeel daarvan zijn onder meer: een scan met maatwerkadvies, mogelijkheden om e-bikes uit te proberen, een voordelig lease-aanbod en een investering vanuit Slim Reizen Stedendriehoek tot maximaal 10 duizend euro.

De Slimme Deals lopen tot 1 juli 2017. 

Jeremy Rifkin

Rifkin spreekt op jaarcongres Gelderse Energieakkoord

Meer weten over activiteiten van het Gelders Energieakkoord? Ga dan naar het jaarcongres 2017 op 10 mei in Arnhem. Eén van de hoofdgasten is de Amerikaanse visionair Jeremy Rifkin, die onder meer publiceerde over de impact van technologische vernieuwingen. Bekijk als voorproefje wat Rifkin zegt over The internet of things. 

Snelle fietsroute Apeldoorn-Epe over voormalige spoorlijn

De snelle fietsroute tussen Apeldoorn en Epe komt bij voorkeur op de voormalige spoorlijn tussen deze twee plaatsen. Deze route verbindt Vaassen in een directe lijn met Epe en Apeldoorn en is autovrij en dus veilig. Bovendien is hier ruimte om het fietspad breder te maken. Omdat dit wel impact heeft op het landschap, volgt een ecologisch onderzoek. Ook wordt bekeken hoe de openbare verlichting recht kan doen aan de principes van ‘Veluwe Donker’. Medio 2017 besluiten de gemeenten Apeldoorn en Epe definitief over de snelfietsroute.

Lees meer over snelle fietsroutes.

Conferentie circulair ondernemen 18-19 mei

Wie meer wil weten over de verdienkansen voor circulair ondernemen, moet op 18 mei zeker naar de conferentie Business Modellen voor de Circulaire Economie in Arnhem. Daar staan de resultaten van een grootschalig landelijk onderzoek centraal. Op 19 mei zetten ondernemers in Oost-Nederland hun deuren open voor de regiotour die CIRCELS organiseert.

Nicolette Klijn van Cleantech Regio Development kijkt uit naar de ‘tweedaagse’ in mei over circulair ondernemen. Vooral omdat de conferentie nu eens niet alléén focust op de – weliswaar ook belangrijke – morele drijfveren om te recyclen.
Nee, nu draait het vooral om de economische kant: hoe verdien je aan circulair ondernemen? Klijn denkt dat het voor ondernemers en maatschappelijke organisaties in de Cleantech Regio interessant is om tijdens de conferentie te leren van de praktijkvoorbeelden die worden gepresenteerd.

Nicolette Klijn
Lees meer …

CONFERENTIE EN REGIOTOUR

De onderzoeksresultaten van het landelijke onderzoek naar de circulaire economie worden op 18 mei gepresenteerd tijdens een conferentie in de Eusebiuskerk in Arnhem. Aansluitend is er een circulaire economiemarkt, om kennis te maken met allerlei initiatieven en producten. Bekijk het volledige programma. Op 19 mei organiseert CIRCLES een regiotour langs ondernemers die de circulaire economie in praktijk brengen.

Regiotour naar Auping en Interface

De circulaire economie ís er al, zeker in onze regio. Niet voor niets is de Cleantech Regio present tijdens de ‘inspiratiemarkt’ op 18 mei na afloop van de conferentie en doen bedrijven als Auping in Deventer en Interface in Scherpenzeel mee met de regiotour op 19 mei.
“Dit zijn bedrijven die werk maken van circulair ondernemen. Interface bijvoorbeeld, investeert in duurzame productie van tapijttegels en in duurzame werkgelegenheid. Auping haalde productie uit Azië terug naar Nederland en optimaliseerde het productieproces.”

Lees meer …

CIRCLES: hoe & wat

 

Lees meer over CIRCLES

CIRCLES is de ontmoetingsplek voor iedereen die in Oost-Nederland wil bijdragen aan de overgang naar een circulaire economie.

Twaalf partners in CIRCLES – ook de Cleantech Regio doet mee – hebben op initiatief van kiEMT en VNO-NCW Midden een brede aanpak ontwikkeld die bedrijven en maatschappelijke organisaties bewustmaakt van de noodzaak én voordelen van circulair ondernemen.

Sectoren als de maakindustrie, de biobased economy en de bouwsector werken intensief samen en vormen een circulair economisch cluster.

MKB pakt circulaire handschoen op

“Het besef dat geen enkele grondstof onuitputtelijk is dringt steeds meer door”, merkt Klijn, die actief is als ‘makelaar’ voor cleantech innovatie en dus bij veel bedrijven over de vloer komt. “Ook MKB-bedrijven focussen meer op duurzaam ondernemen. Dat is heel belangrijk: juist die 5 duizend MKB-ondernemers zijn karakteristiek voor onze regio.” 

Onderzoek in vogelvlucht

Hoe ziet de circulaire economie er anno nu uit? De Radboud Universiteit Nijmegen onderzocht samen met de Rabobank hoe bedrijven circulaire ideeën en principes in hun bedrijfsprocessen inzetten.
Met die inzichten brachten zij verdienmodellen (business modellen) in beeld die organisaties kunnen inspireren om mee te bouwen aan de circulaire economie.

Lees meer

De voorbeeldcases zijn gebaseerd op vijf bouwstenen voor circulaire verdienmodellen:

  • kringlopen (sluiten kringloop productieproces en levenscyclus
  • waardecreatie (financiële, sociale en ecologische waarde)
  • strategie voor circulair ondernemen
  • organisatie (samenwerken in netwerken en ketens)
  • verdienmodel (circulair organiseren verandert je verdienmodel: denk aan diensten leveren in plaats van producten, kostenverlaging, deelcultuur creëren)

Lees meer over het onderzoek naar circulaire businessmodellen

Schuilplekken

Ontwerp ‘schuilplek’: bepaald geen simpel bushokje

Els Esselink is de trotse winnaar! De derdejaars student Industrtieel Product Ontwerpen aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle maakte op verzoek van de Cleantech Regio een ontwerp voor een ‘schuilplek’. Bijzonderheid daarbij: dat kan gemaakt worden van bio-based materiaal.

Inwoners van onze regio hebben behoefte aan schuil- en wachtruimtes langs fietsroutes. Maar: hoe kunnen die er dan uitzien? De Cleantech Regio riep de hulp in van Hogeschool Windesheim en het expertisecentrum Kunst en Cultuur uit Assen. Studenten konden hun ideeën voor een ‘afbreekbare’ schuilplek uitwerken in een ontwerp. Begin maart koos de jury de winnaar.

Lees meer …

De Cleantech Regio zoekt naar producenten die het winnende ontwerp willen uitvoeren. Mogelijk worden drie of vier schuilruimtes gemaakt en geplaatst langs de snelle fietsroute tussen Apeldoorn en Deventer.

Duurzaam ontwerp

“We hebben beoordeeld op functionaliteit, duurzaamheid, ontwerp, passend bij een snelle fietsroute en passend bij de regio”, vertelt jurylid en fietsspecialist en verkeersplanoloog Patricia van Wachtendonk. “Het winnend ontwerp scoorde het beste op vier van de vijf punten. Het ontwerp lijkt ongevoelig voor vandalisme en kan lange tijd zijn uitstraling houden. Ook zijn kapotte onderdelen eenvoudig te vervangen.”

Something Else

Els Esselink: “Ik wilde geen schuilhokje maken dat net zo goed een simpel bushokje kon zijn. Nee, ik wilde iets ontwerpen dat alleen al door zijn vorm de aandacht trekt van de voorbijgangers. Something Else, zoals mijn naam al aangeeft. Elegant en simpel tegelijk, zodat het mooi samensmelt met de omgeving.”

Column: Op de bank bij... Gert-Jan Hospers

Gewoon omdat het kan

Gert-Jan Hospers

“Ik kende de Stedendriehoek al langer, maar de regio staat pas echt op mijn netvlies sinds ze zich als Cleantech Regio profileert. Het is goed dat het gebied letterlijk kleur heeft bekend. Met ‘cleantech’ als leidraad is duidelijk dat die kleur groen is. De keuze voor schone technologie sluit aan bij wereldwijde uitdagingen op het gebied van klimaatverandering. Groen staat niet alleen voor duurzaamheid, maar wat mij betreft ook voor de rijke natuur die je in de regio aantreft, of je nu in Epe, Voorst of Lochem bent. Kortom: een slimme keuze.

Natuurlijk, de Cleantech Regio is niet de enige Europese regio die zich met schone technologie profileert. De Øresund Regio rond Kopenhagen en Malmö doet dat bijvoorbeeld ook, evenals de Greentech Valley in het Oostenrijkse Steiermark. En mede dankzij de Energiewende richten ook steeds meer Duitse steden en streken zich op milieuvriendelijke technologie en bedrijvigheid, van Hamburg en Berlijn tot het Ruhrgebied.

De les uit deze regio’s: wil duurzaamheid als thema landen bij de gewone man, dan is het belangrijk het zo concreet mogelijk te maken. Zo wordt in de Øresund-stad Malmö het kopen van plastic flesjes van gemeentewege ontmoedigd. In de stad vind je overal openbare watertappunten, waar passanten hun eigen flesjes kunnen bijvullen. Ook heeft het gemeentebestuur van Malmö het netwerk van fietspaden in de stad uitgebreid en geïnvesteerd in allerlei fietsvoorzieningen, zoals een hypermoderne stalling voor 1500 fietsen onder het station en openbare fietspompinstallaties langs de weg.

Het mooie van de Cleantech Regio is dat ze anders dan haar Europese collega’s niet sterk verstedelijkt is. Je kunt de regio beschouwen als een netwerk van overzichtelijke en deels historische steden in een landelijke en groene omgeving – een ‘landschapsstad’ dus. Vanuit Deventer of Apeldoorn ben je zo in een dorp, op het platteland of in de bossen. Anders gezegd: het is een regio waar je het park niet zozeer in steden vindt, als wel steden in één groot park. Voorbeeld: in Brummen woon je rustig en prettig, maar is de dynamiek van de Zutphense binnenstad binnen handbereik. Zo’n parkachtige regio leent zich prima voor het verder zichtbaar maken van schone technologie, in kleine en grote projecten. Denkend aan de Cleantech Regio … zie ik energieneutraal openbaar vervoer, eco-woningen in autoluwe wijken en boten op zonne-energie. Niet omdat het moet, maar gewoon omdat het kan.”

 

Gert-Jan Hospers
Bijzonder hoogleraar City- en Regiomarketing Radboud Universiteit en economisch geograaf Universiteit Twente

Colofon

Online Magazine Driehoeksverhouding

De Driehoeksverhouding is een uitgave van de Cleantech Regio en verschijnt driemaal per jaar. Het e-zine wordt toegezonden aan bestuurders en ambtenaren in de Cleantech Regio, (maatschappelijke) organisaties, ondernemers, (onderwijs) instellingen die op het niveau van de Cleantech Regio werken, en aan iedere andere geïnteresseerde.

Tips? We hebben ons uiterste best gedaan om een prettig, leesbaar magazine te maken. Suggesties voor verbeteringen zijn uiteraard welkom. Dit kan via onderstaand emailadres. 

Voor informatie:
Communicatie Cleantech Regio
Telefoon: (0571) 279880
E-mail: communicatie@cleantechregio.nl
Twitter: @CleantechRegio
Web: www.regiostedendriehoek.nl en www.cleantechregio.nl

Tekst: Anne-Marie Veldkamp Journalistiek & Communicatie en Janneke Panneman en Gülay Yildirim (communicatie Cleantech Regio); 

Eindredactie: Janneke Panneman; 
Foto’s: Erwin Zijlstra (EZ fotografie), Vincent Tollenaar Fotografie (Verwondering in beeld), Anne-Marie Veldkamp Journalistiek & Communicatie, communicatie Cleantech Regio; 
Realisatie & vormgeving: Peter Dees, ZinOntwerpers (Zwolle).

. . . . . . . . . . . . . . . . .